Osmanlı Devletini çöküşten kurtarmak amacıyla ortaya atılmış olan Fikir akımları, bazılarını önemini yitirirken bazıları önemini günümüze kadar devam ettirmiştir.
Fikir Akımları
Osmanlıcılık
- Milliyetçilik akımının Osmanlı devleti içerisindeki azınlıklara etkilemesi sonucunda ortaya çıkmıştır.
- Bu fikre göre din dil ırk farkı gözetmeksizin Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan herkesin Osmanlı vatandaşı sayılması esas alınmıştır.
- Meşrutiyetin ve Kanuni Esasi’nin ilan edilmesinde etkili olmuştur.
- Osmanlı Devleti’nin bütünlüğünün korunmasının amaçlandığı Osmanlıcılık Fikri, milliyetçilik akımının güç kazanmasıyla etkinliğini kaybetmiş, Balkan Savaşları ile önemini tamamen yitirmiştir.
- Jön Türkler tarafından savunulan fikrin önemli temsilcileri Ziya Paşa ve İbrahim Şinasi’dir.
İslamcılık (Ümmetçilik)
- Osmanlı Devleti’nin kurtuluşunu Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan bütün Müslümanların halifenin etrafında toplanması ile Mümkün olacağını savunan bir fikirdir.
- Meşrutiyetin ilanından sonra önem kazanan fikir II. Abdülhamit döneminde devletin resmi politikası haline gelmiştir.
- Dünya Savaşı’nda Arapların İngilizler ile işbirliği yapması sonucunda önemini yitirmiştir.
- Abdülhamit, Mehmet Akif Ersoy ve Sait Halim Paşa önemli temsilcileridir.
Türkçülük (Turancılık)
- Devletin ancak dili dini soyu ve ülküsü bir olan toplumla ayakta durabileceğini savunan bir fikirdir.
- Meşrutiyet dönemi itibari ile önem kazanan fikir, İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından iç ve dış politikada uygulanmıştır.
- Türkçülük fikri, Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasında etkili olmuş ve yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin de temel ideolojilerinden biri haline gelmiştir.
- Bu fikrin en büyük savunucusu Ziya Gökalp’tir.
Batıcılık
- Osmanlı Devleti’nde batılılaşma ilk olarak askeri alanda başlamış, II. Meşrutiyetten sonra bir düşünce akımına dönüşmüştür.
- Batıcılık fikrini savunanlar, Osmanlı Devleti’nin ancak Avrupa tarzı kurumların ülke geneline yayılmasıyla yıkılmaktan kurtulabileceğini savunmuşlardır.
- Bu fikir önemini yitirmemiş yeni Türk devletinin de temel ideolojilerinden biri olmuştur.
- Abdullah Cevdet, Süleyman Nafiz ve Celal Nuri önemli temsilcileridir.
Adem-i merkeziyetçilik
- Merkezi yönetimin bazı yetkilerinin yerel yönetimlere bırakılması düşüncesini savunmuştur.
- En büyük temsilcisi Prens Sebahattin’dir.
- Fikir ekonomide liberalizmi benimsemiştir.
YORUMLAR